Wednesday, November 21, 2012

हैद्राबाद आणि श्रीशैलम्


'हुसेन सागर' तलावाच्या भवताली वसलेले, आंध्र प्रदेशची राजधानी असलेले शहर 'हैद्राबाद'.

प्रकाशचित्र १

प्रकाशचित्र २


महम्मद कुली कुतूब शहाने १५९१ मधे शहराच्या मध्यभागी साधारण ५० मि. उंचीची 'चारमिनार' इमारत उभी केली.
प्रकाशचित्र ३


प्रकाशचित्र ४


प्रकाशचित्र ५


चार मिनारच्या दक्षिण टोकाला मक्का मस्जिद दिसते.
प्रकाशचित्र ६


चारमिनार जवळच मोती, रंगीत बांगड्या, कपडे, चप्पल इ. खरेदीसाठी प्रसिद्ध असे ठिकाण म्हणजे 'लाड बाजार'.
प्रकाशचित्र ७


प्रकाशचित्र ८ Lumini Park


प्रकाशचित्र ९


प्रकाशचित्र १० Amphi Theater - Sound & Light Show


प्रकाशचित्र ११


प्रकाशचित्र १२ NTR Garden


प्रकाशचित्र १३


प्रकाशचित्र १४


प्रकाशचित्र १५


प्रकाशचित्र १६ सचिवालय


श्रीशैलम्

हैद्राबाद पासून सुमारे २१० कि.मी. वर पुर्वे कडे नल्लामलाईच्या डोंगर रांगात वसलेले श्री मल्लिकार्जुन यांचे प्राचिन तिर्थक्षेत्र आहे. समुद्र सपाटी पासून ४७६ मि. उंचीवरील या सदाहरित जंगलातील कृष्णा नदिचं उगम स्थान हे श्रीशैलमचे प्रमुख आर्कषण. कृष्णा नदी पुढे नागार्जुन सागर जलाशयाला मिळते त्या आधीचा तिचा प्रवास केवळ नयनरम्य आहे. नदीच्या दोन्ही तिरावरील विविध जिवसृष्टी आपले मन मोहवून टाकते.

महाकाली मंदिरात तपस्या करत असलेल्या नंदी वर प्रसन्न होउन मल्लीकार्जुन आणि ब्रम्हरंभा रुपात शिव-पार्वती इथे प्रगट झाले. श्रीशैलमचा इतिहास आपल्याला सातवाहन काळा पर्यंत मागे घेऊन जातो. चौदाव्या शतकातील प्रोलया वेमा रेड्डी या राजाचा कार्यकाळ हा श्रीशैलमचा सुवर्णकाळ मानला जातो. राजा रेड्डीने पाताळगंगा (कृष्णा नदी) ते श्रीशैलम असा पायरी मार्ग बांधला. विजयनगर साम्राज्यात मुख्य मंदिराचे आणि दक्षिण टोकाकडील गोपुरांचे निर्माण कार्य करण्यात आले. पुढे पंधराव्या शतकात कृष्णदेवराय यांनी पुर्वे कडे राजगोपुर आणि सलुमंतापस आदींचे निर्माण कार्य केले. १६६७ मधे छत्रपती शिवाजी महाराजांनी दक्षिण दिग्विज मोहिमेच्या वेळी मंदिराच्या उत्तरेकडील गोपुराचे बांधकाम केले.

१२ ज्योतिर्लींगां पैकी एक ठिकाण असल्याने इथे वर्षभरात महाशिवरात्री ब्रम्होत्सव, तेलगु नववर्षाचा उगडी सण, दसरा, कुंभोत्सवम, संक्रांती, कार्तीकामोहोत्सव असे अनेक सण साजरे केले जातात.

श्रीशैलम् मंदिर समिती तर्फे बांधलेल्या धर्मशाळेत मुक्कामाची उत्तम सोय होते. स्वच्छतेच्या बाबतीत इतर तिर्थक्षेत्रां पेक्षा वरच्या स्थानावर आहे. मंदिर परिसरात कॅमेरा वापरावर पुर्णपणे बंदी आहे.

प्रकाशचित्र १७


प्रकाशचित्र १८


प्रकाशचित्र १९ श्रीशैलम धरण


प्रकाशचित्र २०


प्रकाशचित्र २१ कृष्णा नदी


प्रकाशचित्र २२


प्रकाशचित्र २३


प्रकाशचित्र २४


प्रकाशचित्र २५


प्रकाशचित्र २६


प्रकाशचित्र २७


प्रकाशचित्र २८


प्रकाशचित्र २९


प्रकाशचित्र ३०


प्रकाशचित्र ३१


प्रकाशचित्र ३२


प्रकाशचित्र ३३

Tuesday, October 23, 2012

उदयपुर



'City of Lakes' अशी बिरुदावली मिरवणारं 'उदयपुर' हे राजस्थानच्या दक्षिणेकडील एक सुंदर शहर. मेवाडच्या गौरवशाली इतिहासातील एक महत्वाच ठिकाण.

मेवाडचा महाराणा उदय सिंग (दुसरा) याने १५व्या शतकातच्या उत्तरार्धात उदयपुरचा राजधानी म्हणुन विकास केला. उदयपुरचा राजमहाल (City Palace) ही उदय सिंगच्या कार्दकिर्दीतील सर्वोत्तम निर्मिती. उदयपुरला मेवाडच्या हस्तकले सोबत बहुरंगी पेहरावांचा वारसा लाभलेला आहे. येथील देवळांतील सुंदर कोरिवकाम लक्षवेधक आहे.

१. City Palace
उत्तरेकडील नाग्डा कडून चित्तोर आणि मग उदयपुर अशी मेवाडच्या राजधानीची स्थित्यंतरे होत असताना महाराणा उदय सिंग (दुसरा) याने 'पिचोला' तलावाच्या साथीने एक भव्य दिव्य राजमहाल उभारला. पंधराव्या शतकातील राजेशाही थाट मिरवणारा हा 'City Palace' म्हणजे उदयपुरचा मानबिंदू ठरला आहे.

प्रकाशचित्र १

प्रकाशचित्र २


प्रकाशचित्र ३


प्रकाशचित्र ४


प्रकाशचित्र ५


प्रकाशचित्र ६


या सुर्यवंशी राजांच्या राजमहालाचे प्रवेशद्वार पुर्वाभिमुख असून आत इतर ११ महाल आहेत.

प्रकाशचित्र ७


प्रकाशचित्र ८


प्रकाशचित्र ९


ग्रॅनाईट आणि संगमरवरावर बांधलेल्या या राजमहालाच्या प्रत्येक दालनाला चांदी आणि काचेच्या सुंदर नक्षीकामाची साथ लाभलेली आहे. झरोख्यांना लावलेल्या रंगीत काचा आतील भित्तीचित्रांच्या मोहकतेत अधिकच भर घालतात.

प्रकाशचित्र १०


प्रकाशचित्र ११


प्रकाशचित्र १२


प्रकाशचित्र १३


प्रकाशचित्र १४


प्रकाशचित्र १५


प्रकाशचित्र १६


प्रकाशचित्र १७


प्रकाशचित्र १८


प्रकाशचित्र १९


राजमहालाच्या सर्वात वरिल भागातून दक्षिण्-पश्चिम पसरलेल्या 'पिचोला' तलावाचे विहंगम दृश्य नजरेस पडते.

प्रकाशचित्र २०


प्रकाशचित्र २१


२. जगदीश मंदिर
महाराणा जगत सिंग यांनी १६व्या शतकात बांधलेले हे श्री विष्णूचे मंदिर म्हणजे स्थापत्य केलेचा एक सुंदर नमुना आहे. मंदिरात गायले जाणारे ठेकेदार भजन केवळ श्रवणीय असते.

प्रकाशचित्र २२


प्रकाशचित्र २३


३. गुलाब बाग
महाराणा सज्जन सिंग यांनी मुख्य राजवाड्या पासून जवळच ही बाग बांधलेली आहे. टॉय ट्रेन हे इथले अबाल-वृद्धांचे खास आर्कषण. टॉय-ट्रेनच्या फेरी दरम्यान बागेतील प्राणी संग्रहालय पहाता येते.

प्रकाशचित्र २४


४. फतेह सागर तलाव
१६व्या शतकाच्या उत्तरार्धात महाराणा जय सिंगाने पिचोला तलावाच्या उत्तरेला फतेह सागर तलाव बांधला. तलावाच्या मध्यभागी असलेले 'नेहरु गार्डन' म्हणजे सतराव्या शतकात बांधलेल्या 'जग मंदिर'चा भाग आहे.

प्रकाशचित्र २५


५. सुखाडिया Circle
राजस्थानचे मुख्यमंत्री श्री. मोहनलाल सुखाडिया यांच्या स्मरणार्थ बांधलेले तीन मजली कारंज्याचे ठिकाण म्हणजे सुखाडिया Circle. शहरातील हे मध्यवर्ती ठिकाण असून कारंज्या शेजारील तलावात नौका विहाराचा आनंद घेता येतो. खवैय्यांनी येथील लज्जतदार पाव्-भाजीची चव नक्की घ्यावी.

प्रकाशचित्र २६


प्रकाशचित्र २७


६. सहेलियों की बाडी
उदयपुरच्या राजकुमारीला हुंड्यात मिळालेल्या ४८ तरुण सेविकांसाठी केलेली रहाण्याची सोय म्हणजे सहेलिंयो की बाडी. फतेह सागरच्या तटबंधी शेजारी असलेल्या या बाडीतील खासियत म्हणजे येथील कमळ तलावातील कारंजांचे सुमधुर गुंजन.

प्रकाशचित्र २८


प्रकाशचित्र २९


७. एकलिंगजी
उदयपुर पासून २२ कि.मी. वर कैलाशपुरी गावा जवळ वसलेले एकलिंगजी हे महादेवाचे मंदिर आहे. १०८ देवळांचा समुह असलेला एकलिंगजीचा परिसर म्हणजे शिवभक्तांच्या श्रद्धेचा महापुर आहे. मुख्य शिवमंदिर दुमजली असुन प्रवेशद्वारावर दगडी हत्तीचा पहारा आहे. (मंदिर परिसरात कॅमेर्‍यावर बंदी आहे)

प्रकाशचित्र ३०


८. नाथद्वारा
औरंगजेबा पासुन जेव्हा मुर्ती पुजेस उपद्रव होऊ लागला तेव्हा हिंदु भक्तांनी आपले आराध्य श्रीनाथजींची स्थापना सुरक्षीत ठिकाणी करण्याचा निर्णय घेतला. स्थलांतरा दरम्यान श्रीनाथजींचा रथ चिखलात रुतून बसला. हा देवाच्या विश्रांतीचा संकेत असावा असे समजून श्रद्धाळुंनी त्याच ठिकाणी श्रीनाथजींच मंदिर बांधले. (मंदिर परिसरात कॅमेर्‍यावर बंदी आहे)

९. हल्दीघाटी
महाराणा प्रताप यांनी १५९७ च्या युद्धात अकबराची कोंडी करण्या साठी निवडलेले ठिकाण म्हणजेच हल्दीघाटी. हळदी सारखा पिवळा रंगाची माती हे या ठिकाणचे वैशिष्ट्य. येथूनच साधारण १५ ते २० किमीच्या अंतरावर महाराणा प्रताप यांच्या प्रिय घोड्याचे 'चेतक स्मारक' आहे. जवळच असलेल्या महाराणा प्रताप संग्रहालयातील 'Light & Music Show' जरुर पहावा.

प्रकाशचित्र ३१


प्रकाशचित्र ३२


प्रकाशचित्र ३३


प्रकाशचित्र ३४


१०. कुंभलगड
उदयपुरच्या उत्तरेकडे ८४ किमी. वरील तालुका केलवाडा, जिल्हा राजसमंद येथील १५व्या शतकातील 'राणा कुंभा'ने अरवलीच्या पर्वंतरांगा मधे उभारलेला बलाढ्य दुर्ग 'कुंभलगड' आपले लक्ष वेधून घेतो.

प्रकाशचित्र ३५


दक्षिणेकडच्या मुख्य दरवाजातून आत गेल्यावर हल्ला पोल, हनुमान पोल, राम पोल, विजय पोल आपल्या स्वागताला हजर असतात.

प्रकाशचित्र ३६


गडा वरिल प्रमुख मंदिरांपैकी गणेश मंदिर, नीलकंठ महादेव मंदिर, बवान देवी, पितालिया, प्रसवनाथ मंदिर इत्यादी मंदिरांचे बांधकाम मुख्यत्वे १४ ते १५व्या शतकातील आहे.

प्रकाशचित्र ३७


प्रकाशचित्र ३८


प्रकाशचित्र ३९


पगडा पोल मधुन आत प्रवेश केल्यावर दुमजली 'कुंभा महाल' नजरेत भरतो. राणा फतेह सिंग यांनी १८व्या शतकात 'बादल महाल' उभा केला. बाले किल्ला शोभावा असा हा महाल गडावरिल सर्वोच्च ठिकाणी आहे.

प्रकाशचित्र ४०


प्रकाशचित्र ४१


प्रकाशचित्र ४२


प्रकाशचित्र ४३


नीलकंठ महादेव मंदिर शेजारी रोज संध्याकाळी दाखविला जाणारा 'Light & Sound Show' केवळ अप्रतिम असतो.

प्रकाशचित्र ४४


प्रकाशचित्र ४५